شاید شما این مثل را شنیده باشید که کبوتر با کبوتر، باز با باز. این مثل می‌گوید که به طور معمول، جانورانی از یک جنس با هم دوست می‌شوند، اما برخی جانوران با گونه‌های دیگری از جانوران دوست می‌شوند. آن‌ها دوستان ناهم‌جنس، اما بسیار موفق جهان جانوران هستند.

زندگی در طبیعت وحشی می‌تواند بسیار سخت باشد. پیدا کردن غذا و سالم ماندن، کار ساده‌ای نیست. هر روز، جانوران برای زنده ماندن تلاش می‌کنند. برخی از آن‌ها رابطه‌ی نزدیکی با گونه‌های دیگری از جانوران دارند. این رابطه‌ را هم‌زیستی می‌گویند. در رابطه‌ای از نوع هم‌زیستی، جانوران به هم وابسته‌اند. یک جانوران کمک می‌کند تا دیگری به نیازهایش دست پیدا کند. چیز خوبی است، نه؟ البته، همیشه نه.

برخی از جانوران با شریک خود مهربان نیستند. گاهی یک جانور به نیازهای خود دست پیدا می‌کند، اما به شریکش آسیب می‌رساند. برای مثال، برخی حشره‌ها برای زنده‌ ماندن خون می‌مکند. آن‌ها برای به دست آوردن خون، خودشان را به گونه‌های دیگری از جانوران می‌چسبانند. گزش‌های حشره به میزبان او کمک نمی‌کند، بلکه می‌تواند باعث رساندن میکروب‌ها به میزبان و در نتیجه بیماری آن شود.

  در رابطه‌های دیگر، جانور به میزبان خود زیاد آسیب نمی‌رساند. هر دو جانور از زندگی کردن با یکدیگر سود می‌برند. در این جا، می‌بینیم که چگونه جانوران برای زنده ماندن با هم دوست می‌شوند.

  تمییز ماندن :

جانوران کوچکی که میگوهای رفته‌گر نامیده می‌شوند راهی برای کمک به این ماهی، که لابه‌لایمرجان‌ها زندگی می‌کند، پیدا کرده‌اند. همان‌طور که از نام آن‌ها برمی‌آید، این میگوها ماهی را تمییزمی‌کنند. آن‌‌ها به جایی آویزان می‌شوند که دانشمندان به آن ایستگاه تمییزکاری ‌ می‌گویند. ماهی نزدیک آن‌جا می‌ایستد. سپس میگو روی بدن ماهی می‌رود و حتی زمانی را به تمییز کردن دهان ماهی می‌پردازد

میگو آرواره‌های ریزش را به کار می‌گیرد تا مواد را از بدن ماهی برچیند. این مواد شامل پوست مرده، خرده‌های کوچک غذا و جانداران کوچکی است که می‌توانند به ماهی آسیب برسانند. ماهی به‌خوبی تمییز می‌شود و میگو نیز از غذایی که از زباله‌دان ماهی به دست می‌آورد، لذت می‌برد.   پرندگان کوچکی، به نام مرغ‌ باران، نیز به کار سودمند رفته‌گری می‌پردازند. آن‌ها مشتری‌های درشت‌هیکلی دارند: کروکودیل‌ها. کروکودیل‌ها پوزه‌ا‌‌ی دراز با دندان‌های تیز دارند. تمییز کردن آن‌ها کار دشواری است. اما مرغ باران به‌خوبی این کار را انجام می‌دهد

  زمانی که کروکودیل دهانش را باز می‌کند، مرغ باران به درون آن می‌پرد. کروکودیل پوزه‌ی درازش را نمی‌بندد، بلکه به مرغ باران اجازه می‌دهد جانوران کوچک و آسیب‌رسان را، که به دندان‌های کروکودیل چسبیده‌اند، بخورد. مرغ ‌باران غذای آماده‌ای دریافت می‌کند و کروکودیل نیز حسابی تمیز می‌شود.

  سوارکاری بی‌درد و سر

  بسیاری از جانوران باید به دنبال غذا بروند. اما پرنده‌ی کنه‌خوار چنین نمی‌کند. این پرنده به جایاین که در آسمان در پی حشره‌ها جنب و جوش داشته باشد، بر پشت جانوران بزرگ‌تری مانند آنتلوپ‌ها و گورخرها می‌نشیند و سواری می‌گیرد.

  آیا آن جانوارن ناراحت نیستند که پرنده‌ها بر پشتشان سوار شده‌اند؟ نه. باید بدانید که پرنده‌ی کنه‌خوار، کنه‌ها و دیگر جانوارن کوچک آسیب‌رسان را از پیکر دوستشان برمی‌چینند. با این کار، آن‌ها از آسیب حشره‌های خون‌خوار در امان می‌مانند. از سوی دیگر، پرنده‌ی کنه‌خوار غذای فراوانی به دست می‌آورد. این یک رابطه‌ی بسیار درست و مناسب است.  

  حواصیل‌ها نیز کنار جانوران بزرگی مانند اسب آبی و کرگدن‌ها راه می‌روند. زمانی که این چهارپایان درشت‌پیکر راه می‌روند، با تکان خوردن پاهایشان حشره‌ها و دیگر جانوران کوچک از آن‌ها جدا می‌شوند. اکنون غذای فراوانی برای حواصیل فراهم شده است و او نیازی ندارد در پی غذا برود.

  کامیابی شیرین

  برخی جانوران به هم نیاز دارند چون یک غذا را دوست دارند. پرنده‌ی راهنمای عسل و رَتِل، این گونه هستند. آن‌ها در مرغزارهای آفریقا زندگی می‌کنند.

  هر دو جانور عسل را بسیار دوست دارند. با وجود این، هر کدام برای به دست آوردن آن با مشکل رو به رو هستند. پرنده می‌تواند کندوی عسل را پیدا کند، اما نمی‌تواند آن را باز کند. رتل می‌تواند کندو را باز کند، اما نمی‌داند آن را کجا پیدا کند.

  بنابراین، دو جانور با هم یکی می‌شوند پرنده روی مرغزار به پرواز در می‌آید تا کندوها راپیدا کند. زمانی که یکی از آن‌ها را پیدا کند، پایین می‌آید و از خود صدا می‌سازد. این صدا به رتل می‌گوید که برای خوردن عسل به آن‌جا برود.

  رتل چنگال‌های تیزش را به کار می‌گیرد تا کندو را بشکافد. سپس بیش‌تر چیزهایی را که به عسل آغشته شده‌اند، به دهان می‌گذارد. آن‌گاه نوبت پرنده است که از آن‌چه برجای مانده است لذت ببرد.

  دلقک‌بازی

  فقط جانوران زمینی و آسمانی نیستند که با هم کار می‌کنند. برخی از جانوران دریایی نیز این کار را می‌کنند. شقایق دریایی و دلقک‌ماهی نیز رابطه‌ی جالبی باهم دارند.

  شاید شما فکر می‌کنید شقایق دریایی مانند گیاهان است، اما آن‌ها به راستی جانوران همیشه گرسنه‌ای هستند. آن‌ها خودشان را به یک صخره یا تپه‌ی مرجانی متصل می‌شوند. آن‌ها در انتظار ماهی‌ می‌مانند تا از کنارشان بگذرد. سپس آن را با بازوهای گزنده‌شان به دام می‌اندازند. سرانجام ماهی گرفتار به درون دهان پنهان جانور کشیده می‌شود.

  با وجود این، یک ماهی با شهامت در میان شقایق‌های دریایی زندگی‌ می‌کند: دلقک‌ماهی. این ماهی سفید و نارنجی. بدن آن با لایه‌ی کلفتی از ماده‌ی لزجی به نام موکوس پوشیده شده است. این پوشش، دلقک‌ماهی را از بازوهای گزنده و خطرناک شقایق دریایی محافظت می‌کند.

   دلقک‌ماهی همسایه‌ی خوبی نیز هست. این ماهی با فریب‌دادن ماهی‌های دیگر به شقایق دریایی کمک می‌کند. زمانی که یک ماهی گرسنه یک ماهی رنگارنگ را می‌بیند، به سوی آن خیز بر می‌دارد. دلقک‌ماهی با سلامت لابه‌لای بازوهای شقایق‌ دریای شنا می‌کند. اگر ماهی گرسنه آن را دنبال کند، با بازوهای شقایق دریایی برخورد می‌کند و غذای آن می‌شود.

  دلقک‌ماهی شجاع نه تنها غذای شقایق دریای را فراهم می‌کند، بلکه ماهی‌هایی را که می‌خواهند شقایق دریایی را بخورند، دور می‌کند. بنابراین، دلقک‌ماهی و شقایق دریایی به هم کمک می‌کنند تا سالم بمانند.

  روش متفاوت برای زندگی

  همه‌ی جانوران می‌خواهند یک کار را انجام دهند: زنده ماندن در جهان وحش. برخی با تنها زندگی‌کردن به این هدف می‌رسند. برخی در دسته‌ها و گروه‌هایی زندگی می‌کنند. برخی نیز، چه کوچک و چه بزرگ، می‌دانند بهترین راه برای زنده ماندن، زندگی کردن با یا نزدیک گونه‌های دیگری از جانوران است.  

  کایمن‌ها بدن‌های نمکینی دارند. پروانه‌ها اغلب روی بدن آن‌ها می‌نشینند تا نمک بخورند. به نظر می‌رسد کایمن‌ها ناراحت نمی‌شوند. پروانه می‌تواند نمک‌های درون بینی آن را نیز بردارد!

  در نگاه نخست، این هم‌کاری‌ها به چشم نمی‌آید. اما اگر با دقت بیش‌تری نگاه کنید، درمی‌یابید که این جانوران به یکدیگر کمک می‌کند تا غذا و پناه‌گاه پیدا کنند و سالم بمانند. این دوستان ناهم‌جنس با هم کنار می‌آیند تا زنده بمانند.  

  برای یک کاپیبارا یک پرنده می‌تواند دوست خوبی باشد. می‌دانی چرا؟

| لينک ثابت |

| نسخه قابل چاپ | تعداد بازديد : 160

رابطه همزیستی شکل ویژه‌ای از زندگی است که در آن دو موجود زنده از گونه‌های مختلف در کنار هم و با تماس فیزیکی کما بیش طولانی زندگی می‌کنند. اندازه و پراکندگی جمعیتها تحت تاثیر همزیستی قرار دارد.

پایداری زیست محیطی حاصل سه دسته عوامل کاملا فیزیکی یا بی‌جان - محدودیتهای اعمال شده بوسیله کنش متقابل دو یا چند جمعیت از گونه‌های مختلف یا عوامل بین گونه‌ای یا Inter Specific Factors محدودیتهای ناشی از کنش متقابل بین افراد یک جمعیت یا عوامل درون گونه‌ای Intera Specific Factors از عوامل بین گونه‌ای می‌توان به رقابت شکلهای مختلف همزیستی و صیادی اشاره کرد. 

الگوهای همزیستی

همزیستی دو الگوی اصلی دارد: همزیستی اختیاری و اجباری.

همزیستی اختیاری دو جاندار متفاوت اختیار آن را دارند که باهم یک رابطه همزیستی برقرار کنند. اما به ضرورت نیازمند این رابطه نیستند و می‌توانند بدون رابطه باهم نیز به زندگی خود ادامه دهند.

الگوی دیگر همزیستی اجباری است که در آن یک جاندار برای اینکه زنده بماند باید با جاندار دیگریمعمولا جانداری مشخص ، همزیستی داشته باشد

نیاکان همزیستان به اجبار گذشته قطعا موجودهای زنده مستقل بوده‌اند که در طول تاریخ توانایی اتکای به خود را برای زیستن از دست داده‌اند. این جانداران بیش از آنکه همزیستی اجباری بنمایند. همزیستی اختیاری داشته و به تدریج بیشتر و بیشتر به موجود دیگر وابسته شده‌اند

در رابطه همیاری هر دو جاندار از وجود یکدیگر سود می‌برند. رابطه بین گیاهان تیره نخود و باکتریهای تثبیت کننده نیتروژن نمونه دیگر رابطه‌ای جالب بین شته‌ها و نوع معینی مورچه‌ها است. شته حشره کوچکی ست که با مکیدن شیره گیاهان تغذیه می‌کند. بعضی از گونه‌های مورچه با مالش دادن ملایم شته‌ها باعث تراوش شیره گیاهی توسط شته‌ها می‌شوند، مورچه‌ها از این شیره تغذیه کرده و در عوض شته‌ها را از زنبورهای انگلی و دیگر صیادان حفاظت می‌کنند

.  

همسفرگی 

نوع دوم همزیستی ، همسفرگی است که یکی از دیگری بهره می‌برد، در حالی که دیگری نه از اینکار بهره می‌برد و نه از آن صدمه می‌بیند. مثالی از همسفرگی بوسیله ماهی Remora نشان داده می‌شود. در ماهی Remora باله پشتی به شکل بادکش تغییر یافته که جانور بوسیله آن به زیر شکم کوسه ماهی می‌چسبد و بدین وسیله تغذیه خود را تضمین می‌کند، پراکندگی جغرافیایی گستردش ‌یافته و خود را محافظت می‌کند و کوسه ماهی از این ماهیها نه سود می‌برند و نه صدمه می‌بیند. نمونه دیگر همسفرگی ، بارناکل است که به پوست وال می‌چسبد و پراکندگی جغرافیایی و تغذیه خود را تضمین می‌کند.

رابطه انگلی

رابطه انگلی ، سومین نوع رابطه همزیستی است که به سود انگل و به میزان کم و بیش به زیان میزبان است. بسیاری از انگلها بی‌آزار هستند و اندک اثری بر اندازه جمعیت و پراکندگی میزبان خود دارند. اینها موفق ترین نوع انگلها هستند و غالبا مانند بارناکل پراکندگی وسیع حاصل می‌کنند. اما در موارد چندی نیز بیماریهای انگلی می‌توانند موجب کاهش موثر جمعیت میزبان شوند.

مثلا بیماریهای ناشی از کرم شش (Long worn) که علت اصل بیماری و مرگ میر انواعی از گوسفندان است. کرم قلب (Heart Worn) به صورت یک بیماری همه گیر در میان بعضی جمعیتهای سگ و گربه درآمده است. در اویل این قرن کرم قلابدار (Snow Shoe Hare) بسیار گسترده شده و عامل رنجوری در بین آمریکاییها و بویژه ساکنان ایالات جنوبی آن شده است.

.

| لينک ثابت |

| نسخه قابل چاپ | تعداد بازديد : 159

ماهی ها اولِین مهره دارانِی هستند که در روِی زمی ن به وجود آمده اند.حدود 320  میلیون سال پِیش ، ِیعنِی زمانِی که عصر طلاِیِی ماهی ها به حساب می آمد و آبزِیان بهترِین و پِیشرفته ترِین موجودات زنده دنِیا را تشکِیل می دادند ، تراکم و گسترش ماهی ها دراوج خود قرار داشت .اولِین ماهیانی که در سطح زمی ن بوجود آمدند ماهی ها بدون آرواره بودند که فسِیلهاِی آنان در رسوبات دوره دونِین Devonian ِیافت می شوند.پس از آن در همی ن دوره ماهی ها آرواره دار اولِیه از جمله ماهی ها غضروفِی که در واقع اجداد اصلِی کوسه ماهِیان امروزِی هستند به وجود آمدند .در اواخر دوره دونِین ، ماهی ها استخوان دار اولِیه در روِی زمی ن ظاهر شدند .ماهی ها امروزِی انواع تکامل ِیافته اِی هستند که در طول اعصار ا ز تغِیِیرات تکاملِی اِین ماهی ها به وجود آمده اند .

 از نظر تقسِیم بندِی جانورِی ، ماهی ها اولِین گروه مهره داران را تشکِیل می دهند .اِین جانوران عموما خونسرد و داراِی ستون فقرات ، برانشِی و باله می باشند که در آب زندگِی می کنند و اکسِیژن مورد نِیاز خود را از آن می گِیرند.البته در محِیط زِیست ماهی ها ، جانوران دِیگرِی مانند پستانداران آبزِی از قبِیل نهنگ آبِی، دلفِین ها و خزندگان مانند لاک پشت آبِی ، و نِیز انواع بِی مهرگان مانند صدفها ، می گوها و غِیره نِیز زندگِی می کنند که با ماهی ها کلا جزو آبزِیان قلمداد می شوند .علم مطالعه و شناسایی ماهی ها را ماهِی شناسِی ِیا اِیکتِیولوژِی Ichthyoiogy می گوِیند .

 اگر چه زمان حاضر دِیگر عصر طلایی ماهی ها نِیست ، با وجود اِین امروز هم ماهی ها قسمت عمده مهره داران را بوجود می آورند.در حال حاضر بِیش از 20000گونه از انواع مختلف ماهِی در آب هاِی دنِیا زندگِی می کنند و برخِی از دانشمندان معتقدند که حدود 40 هزار گونه ماهِی دردنِیا وجود دارد .در مقاِیسه با تعداد گونه هاِی ماهی ها ، کل تعداد گونه هاِی شناخته شده پرندگان 8600عدد ، پستانداران 4500 عدد ، خزندگان 6000 عدد و دوزِیستان 2500 عدد می باشد .بنابراِین از 37600 گونه انواع مهره داران زنده شناخته شده در مجموع 6/42 درصد آنها را ماهی ها تشکِیل می دهند ، در صورتِی که پستانداران 12 درصد ، پرندگان 9/22 درصد خزندگان 16 درصد و دوزِیستان 6/6 درصد آنها را تشکِیل می دهند .

 علاوه بر گسترش و تنوع گونه ها ، شکل و اندازه ماهی ها نِیز بسِیار متفاوت است .برخِی از انواع کوسه ماهی ها تا 21 متر طول و 25 تن وزن می رسند در صورتِی که برخِی از ماهی ها تزیینِی وقتِی طول آنها کمی بِیشتر از ِیک سانتِیمتر است بالغ می شوند ، ماهِی گوپِی کوتوله Mistchthys وقتِی به طول 12 می لِیمتر می رسد بالغ می گردد ، در حالِی که فِیل ماهِی درِیاِی خزر که تا وزن 1471 کِیلوگرم هم صِید شده است در 20 سالگِی بالغ می شود .

 درحال حاضر بِیش از 71 درصد سطح زمی ن را آب تشکِیل می دهد ؛.ِیعنِی از 510 میلیون کِیلومتر مربع وسعت زمی ن حدود 361  میلیون کِیلومتر مربع آن را آب پوشانِیده است .از 149  میلیون کِیلومتر مربع خشکِی نِیز حدود 5/3  میلیون کِیلومتر مربع آن را آب هاِی داخلِی تشکِیل می دهند .درهمه اِین آبها ِیعنِی از آب هاِی بسِیار سرد اقِیانوس منجمد شمالِی با درجه حرارت زِیر انجماد تا چشمه هاِی آب گرم با حرارت حدود 40 درجه سانتِیگراد( چشمه هاِی آبگرم اطراف بندر عباس) ، و نِیز از آب هاِی شِیرِین بسِیار نرم تا آبهاِی شور که حتِی تخم مرغ در آنها شناور می گردد ماهی ها زندگِی می کنند .اِین جانوران همچنِین درغارهاِی تارِیک و اعماق بسِیار زِیاد اقِیانوسها که داراِی تارِیکِی مطلق و فشار بِیش از 1100 اتمسفر است زندگِی می کنند .حد ارتفاع شناخته شده زِیست ماهی ها از 5000 متر بالاِی سطح درِیا تا 11000 متر زِیر سطح درِیا متفاوت است .

 تنوع ماهی ها :

ماهی ها از نظر زندگِی کردن در آب ،تنفس با برانشِی و حرکت با باله ها مشابه هم هستند ولِی از نظر شکل ظاهرِی ، ساختمان بدن ، اندازه و گسترش زمانِی و مکانِی به حدِی متنوع هستند که براِی شناسایی کلِی آن ها احتِیاج به طبقه بندِی خاصِی می باشد .تاکنون کوششهاِی زِیادِی براِی طبقه بندِی ماهی ها انجام شده و سبک و روش هاِی متفاوتِی توسط ماهِی شناسان ارائه گردِیده است .درطبقه بندِی ماهی ها ، معمولا آنهایی که به ِیکدِیگر شباهت دارند در ِیک گروه قرار گرفته و هر گروه نِیز تقسِیم بندِی هاِی دِیگرِی در داخل افراد خود دارند .

 به طور کلِی ماهی ها زنده امروزِی را به سه گروه تقسِیم می کنند که عبارتنداز:

1- ماهی ها بدون آرواره ِیا Agnatha

2- ماهی ها غضروفِی ِیا Chondrichthys

3- ماهی ها استخوانِی ِیا Osteichthys

 به طور کلِی ماهی ها در تقسِیمِ بندِی خود داراِی 3 کلاس (رده)، 6زِیر کلاس ، 44 راسته 40 زِیر راسته ، 251 خانواده و بِیش از 25000 گونه و زِیر گونه می باشند .

 ساختمان بدن ماهی ها

از آنجا که براِی شناسایی ماهی ها لازم است علاقه مندان به نگهدارِی ماهی های تزیینِی مختصرِی درمورد ساختمان بدن و اختصاصات تشرِیحِی آن ها آگاهِی داشته باشند ، لذا در اِینجا به طور خلاصه به شرح پاره اِی از اِین اختصاصات می پردازِیم (شکل 1 اختصاصات ساختمانِ خارجِی ماهِی را نشان می دهد ):

١-شکل بدن

به طور کلِی ماهی ها دوکِی شکل و برش عرضِی آن ها بِیضِی شکل است .با وجود اِین شکل عمومی برخِی از ماهی ها ممکن است کروِی ، مارمانند ، پهن ، نخ مانند، نوارِی ، پهن کشِیده و غِیره باشد .

 2- پوشش بدن

بدن ماهی ها از پوست نسبتا سختِی پوشِیده شده است که گاهِی جدا کردن آن مشکل می باشد .اِین پوست درداخل سوراخهاِی بدن ماهِی نِیز نفوذ کرده و روِی کره چشم را هم می پوشاند .قسمتِی از آن که روِی چشم قرار می گِیرد داراِی رنگ شفاف می باشد .فلس ها که درواقع حفاظت پوست ، عضلات و اعضای داخلِی بدن را به عهده دارند، در داخل پوست قرار دارند .اندازه فلسها از حد میکروسکوپی تا اندازه ِیک سکه دو رِیالِی ِیا بزرگتر متفاوت است .تعداد فلسهاِی روِی ِیک ردِیف گرد دور بدن و همچنِین تعداد فلسهاِی روِی خط جانبِی ماهی ها ِیک گونه معمولا مساوِی بوده و اکثرا در طبقه بندِی ماهی ها نِیز از آن استفاده می شود .از نظر رنگ آمیزی نِیز ماهی ها متغِیر بوده و ممکن است بِی رنگ، ساده و ِیا رنگِین باشند .

 ٣- زوائد بدن

باله ها که وسِیله حرکت ماهی ها در جهات مختلف می باشند زوائد اصلِی بدن آنها را تشکِیل می دهند .از نظر تعداد ، باله هاِی ِیک ماهِی به فرد و زوج تقسِیم می شود .باله هاِی سِینه اِی و شکمی جزو باله هاِی زو ج و باله هاِی پشتِی ، مخرجِی و دمی جزو باله هاِی فرد محسوب می شوند .

باله چرمی که معمولا دربرخِی ازماهی ها مانند ماهی ها آزاد و قزل آلا و بِیشتر کاراسِین ها و نِیز برخِی از گربه ماهی ها دِیده می شود ، باله فردِی است که از نظر ساختمانِی با باله هاِی دِیگر فرق می کند .برخِی از ماهی ها ممکن است فاقد ِیک ِیا تعدادِی از باله ها بوده و گاهِی ممکن است تعداد باله هاِی پشتِی از ِیک عدد بِیشتر باشد .در هر حال اِین باله ها هرگز مانند باله هاِی زوج قرِینه 

نِیستند .

| لينک ثابت |

| نسخه قابل چاپ | تعداد بازديد : 158