امواج رادیویی بسته به طول موج خود توسط انواع مختلفی از فرستنده ها  تولید می شوند. این امواج می توانند توسط ستاره ها، جرقه ها و رعد و برق ها نیز ایجاد شوند و به همین دلیل است که تداخل امواج رادیویی را در هنگام طوفان و رعد و برق احساس می کنید.

در بین طیف الکترومغناطیسی، امواج رادیویی کم ترین فرکانس (بزرگ ترین طول موج) را دارند و بیش ترین استفاده از این امواج در ارتباطات و مخابرات است.

امواج رادیویی به انواع زیر تقسیم می شوند:

امواج بلند: حدود 1 تا 2 کیلومتر طول موج

امواج متوسط: حدود 100 متر طول موج که امواج AM را در برمی گیرد.

امواج وی اچ اف VHF: کلمه VHF از "Very High Frequency" که به معنای فرکانس خیلی بالا است، گرفته شده است. این امواج دارای طول موج حدود 2 متر هستند. در این امواج می توانید ایستگاه های رادیویی FM استریو را پیدا کنید.

امواج یو اچ اف UHF: این امواج از عبارت "Ultra High Frequency" که به معنای فرکانس بسیار بسیار بالاست، گرفته شده اند و طول موج آن ها کم تر از 1 متر است. این امواج برای ارتباطات رادیویی پلیس، ارتباطات تلویزیونی و رادیوهای صنایع هوایی ارتش مورد استفاده قرار می گیرند؛ البته امروزه ارتباطات ارتش به صورت دیجیتال و مخفی هستند.

خطرات امواج رادیویی:

اگر انسان بیش از اندازه در معرض امواج رادیویی و یا پارازیت های ماهواره ای قرار گیرد، امکان ابتلای او به انواع سرطان به ویژه سرطان خون، سقط جنین و اختلال های دیگر بدنی وجود خواهد داشت.

برخی از مردم از این که حتی دکل های با فرکانس بسیار پایین در بالای سر آن ها و یا محدوده منازل آن ها قرار دارد، نگران بوده و ادعا دارند که این موضوع، سلامتی آن ها را تحت تأثیر قرار می دهد.

 

 

کاربردهای دیگر امواج رادیویی:

انرژی فرکانس رادیویی (RF)، بیش از 75 سال است که برای درمان‌های پزشکی بکار می‌رود.این موج‌ها بیشتر در جراحی‌های کوچک و انعقاد خون بکار می‌روند.

چگونگی انتشار امواج رادیویی

امواج رادیویی از مسیرهای متفاوتی بین فرستنده و گیرنده را طی میکنند که مهم ترین آنها عبارتند از :امواج زمینی-امواج آسمانی و امواج فضایی.

1-امواج زمینی(ground wave):امواج زمینی امواجی هستند که مسیر حرکتشان در سطح زمین است و انحنای زمین را طی میکنند.امواج زمینی به امواج سطحی نیز معروف اند.امواج زمینی موقعی وجود دارند که گیرنده و فرستنده نزدیک سطح زمین باشند چون فرکانس این امواج کم است لذا مسافت کمی را طی میکنند.

2-امواج آسمانی(sky wave):انشار امواج آسمانی به نوعی انشار اطلاق می گردد که در آن امواج رادیویی منشر شده در فضا بعد از برخورد با لایه های یونیزه ی جو (یونسفر)مجددا به طرف زمین منحرف می گردند.

ناحیه ی یونیزه ی جو از 50کیلومتری سطح زمین شروع می شود و تا ارتفاع 400کیلومتری ادامه می یابد.

ناحیه ی یونسفر خود به سه لایه تقسیم بندی شده است که به ترتیب (ارتفاع)به لایه هایF,E,D معروف اند.

لایه یFخود به لایه های فرعی مانند F1وF2تقسیم بندی می شود.در شکل زیر چگونگی تقسیم بندی لایه های مختلف یونسفر در طول شب روز نشان داده شده است.لایهDکه موجب جذب امواج رادیویی در محدوده ی فرکانسی معینی می شود و در طول شب وجود ندارد.

لایهD در ارتفاع 50تا90کیلومتری قرار دارد و فقط در هنگام روز به وجود می آید.اگر چه این لایه به عنوان منعکس کننده ی امواجELFوVLFو قسمتی ازLFعمل می کند ولی نقش عمده ای در جذب انرژی دارد و در نتیجه در طول روز موجب تضعیف امواج رادیویی در باند MFوHFمی شود.لایه یEدر ارتفاع 90تا30کیلومتری قرار دارد و چگالی یون آن در طول روز بسیار بالاتر از هنگام شب است.به همین دلیل است که امواج رادیویی به هنگام روز در باند متوسط شدیدا در این لایه تضعیف می شوند.در طول شب امواج باند متوسط با کمترین تضیعیف به طرف زمین منعکس می شوند.

لایهFکه در ارتفاع 130کیلومتری به بالا قرار دارد.در هنگام روز به دو لایهF1وF2تقسیم می شود.بطوری که لایه ی F1در ارتفاع 130کیلومتری تا210کیلومتری قرار دارد.آنچه در پخش صدای رادیو موج کوتاه از اهمیت ویژه ای برخوردار است وجود لایه های EوF است.

انعکاس امواج رادیویی HFدر لایه Fامکان برقراری ارتباط رادیویی بین نقاط بسیار دور را فراهم می سازد.

جهت برقراری یک ارتباط رادیویی بین نقاط A(فرستنده)وB(گیرنده)از طریق انعکاس لایه Fدو حالت زیر را در نظر می گیریم.

الف-اگر فرکانس از حد معینی(حدود30مگاهرتز)بیشتر باشد امواج منعکس نمی شوند و ادامه ی مسیر خواهند داد.

ب-اگر فرکانس منتشر شده از فرستنده در باندMWوSWقرار داشته باشد و موج منتشر شده دارای انرژی کافی باشد و تحت زاویه ی معینی تابیده شود.در زمانی که به لایه یEمی رسند از آن عبور میکنند و پس از برخورد با لایه Fبه طرف زمین منعکس می شوند.این امواج در نقطه دیگری از سطح زمین قابل دریافت است.

به عبارت دیگر لایه ی Fبه عنوان یک آنتن عمل میکند.به عنوان مثال امواج منتشر شده از فرستده ی Aپس از رسیدن به نقطه یMمنعکس می شود و در نقطه ی Bقابل دریافت است.

-محدوده فرکانسی امواج رادیویی و نوع انشار آنها

امواجی که فرکانس آها بین30KHzتا300KHzقرار دارد به امواج زمینی معروف اند و با LFنشان داده می شوند.و از آنها در باند رادیو های موج بلند استفاده مشود.

امواجی که فرکانس آنها بین 300KHzتا3MHzقرار دارد (MF)دارای مولفه ی زمینی قوی و آسمانی ضعیف اند امواجی که فرکانس آنها بین300MHzتا3GHzقرار دارد(VHFوUHF)دارای مولفه ی فضایی قوی اند.از این رو به امواج فضایی معروف اند.

انشار امواج فضایی به انشار در امتداد دید(LINE OF SIGHT)نیز معروف است چرا که باید فرستنده و گیرنده در دید مستقیم یکدیگر قرار بگیرندتا بتوانند ارتباط برقرار کنند امواج فضایی در تلویزیون استفاده می شود.در شکل زیر چگونگی انتشار امواج فضایی آمده است.

موج متوسط (MW)که در محدوده ی 535کیلوسیکل تا1065کیلو سیکل قرار دارد و به صورت زمینی و آسمانی منتشر می شود.

موجFMنیز که در محدوده ی 88تا108مگاهرتز واقع است به صورت امواج فضایی منتشر می شود.

-پدیده ی فدینگ(FADING)_محو شدن

اگر امواج زمینی و آسمانی از یک فرستنده منشر میشوند همزمان به گیرنده رادیویی برسند ممکن است در صورت هم فاز بودن باعث زیاد شدن صدای بلندگو شوند.این امواج اگر در فاز مخالف باشند باعث ضعیف شدن یا قطع صدای بلندگو می شوند.این پدیده به فدینگ معروف است.

| لينک ثابت |

| نسخه قابل چاپ | تعداد بازديد : 988